بررسی و تبیین نحوه مشارکت عمومی در فرایند خط‌مشی‌گذاری (مطالعه موردی: کشور سوئیس)

زمینه و هدف: در سال‌های اخیر با گسترش انقلابی فناوری اطلاعات و ارتباطات، مشارکت مستقیم مردم در خط‌مشی‌گذاری عمومی از اهمیت بالایی برخوردار شده است. در ایران نیز این موضوع مورد توجه خط‌‌مشی‌گذاران قرار گرفته است. با این حال در زمینه مشارکت عمومی در خط‌مشی‌گذاری ممکن است سؤالاتی وجود داشته باشد و در این مسیر، استفاده از تجربیات بین-المللی بسیار کمک‌کننده خواهد بود. برای این منظور، سوئیس به عنوان کشوری که تجربه دیرینه در زمینه مشارکت مستقیم دارد مورد مطالعه قرار گرفت.

روش‌شناسی: روش پژوهش مطالعه موردی است و در طراحی پژوهش گام‌های زیر در نظر گرفته شد: 1) انتخاب مورد مطالعه، 2) دسترسی به محیط مطالعه، 3) جمع‌آوری نظام یافته داده‌ها، 4) مدیریت گردآوری داده‌ها، 5) تحلیل داده‌ها و 6) ترک میدان مورد مطالعه.

یافته‌ها: مطالعه کشور سوئیس نشان داد، مشارکت مستقیم فرایندی پایین به بالا است. مهمترین کاستی مشارکت مستقیم، مشارکت نابرابر طبقات اجتماعی است و برای اجتناب از آن بایستی رویه‌های دموکراسی مستقیم ساده باشد. در سوئیس از دو سازوکار ابتکارات مردمی و رفراندوم استفاده می‌شود. بیشترین تمرکز مشارکت مستقیم در مرحله تدوین خط‌مشی‌های عمومی است. مشارکت مستقیم در هر سه سطح ملی، کانتونی و محلی و راجع به تمامی موضوعات استفاده می‌شود. آنچه مشارکت مستقیم را معنادار کرده است، ابزارهای دموکراسی است. و در نهایت، سازوکار مشارکتی مورد استفاده و مرحله خط‌مشی تعیین کننده تعادل بین دیدگاه عامه و دیدگاه نخبگان است.

نتیجه‌گیری: فرهنگ سیاسی مشارکت مستقیم یک فرایند یادگیری جمعی است که برای توسعه نیاز به زمان دارد و همچنین امکان‌هایی برای اصلاح خطاها.